Een eeuwenoud festival met een Andalusische twist 23 februari - 3 maart 2019

 Je zou kunnen denken dat carnaval alleen plaatsvindt in de tropische klimaten van Rio of Trinidad, waar gemaskerde dansgroepen begeleid door sambadrum of steelbands tot laat in de nacht dansen. Of een artistieke straatvoorstelling voor toeristen in Venetië. Maar het is eigenlijk veel universeler dan dat, en het carnaval van Málaga heeft een vijfhonderd jaar oude traditie. Het gemeenschappelijke punt is natuurlijk katholicisme, maar zoals zoveel in de katholieke kerk, was het bestaan ervan het resultaat van de coöptatie van veel oudere heidense en populaire volksrituelen. Het carnaval van Málaga stamt direct af van het feest van het obispillo dat begon in 1504. Dit was een gebeurtenis waarbij een koorknaap in het kathedraalkoor de liturgieën van de kerk mocht uitvoeren op een satirische manier die hen en het volk aansprak. De gemeente verscheen vermomd en gemaskerd, en het evenement duurde bijna vijftig jaar voordat het werd verboden vanwege de oproerigheid en het schandaal dat het teweegbracht. Zo'n evenement komt natuurlijk niet zomaar uit het niets tevoorschijn. De stad Palencia heeft een vergelijkbaar festival dat teruggaat tot 1220! De oorsprong van het carnaval is echter veel ouder, opgericht in de wilde feesten ter ere van Bacchus, de god van wijn en feesten in het oude Griekenland. De Romeinen brachten dat naar een breder publiek, samen met veel verkleden en maskers, die beide culturen gebruikten in het theater.
 
Het woord carnaval is afgeleid van Italiaans, en betekent letterlijk stoppen met vlees eten. Dit was de eis van de kerk gedurende veertig dagen voor het feest van de opstanding van Christus. Het carnaval wordt al honderden jaren gevierd als voorbode van de ontkenning en ontbering van het vasten in middeleeuws katholiek Europa. Een ander essentieel element van de middeleeuwse cultuur dat in het carnaval sloop, was het satirische element. De hofnar, de bouffon, de grotesken, rondreizende circusfreaks: deze buitenbeentjes van de middeleeuwse samenleving bekleedden de positie van satirici en critici. Ze werden getolereerd door de autoriteiten en af en toe goedgekeurd om dezelfde autoriteit van kerk en koning belachelijk te maken en te hekelen, waardoor een uitlaatklep ontstond voor de sociale ressentimenten van die tijd. Dat is precies wat de koorknaap in Málaga deed met de goedkeuring van de bisschop totdat ook dat werd onderdrukt.
 
Tot op de dag van vandaag is het typische carnaval van Málaga, en vooral in Cadiz in het westen, een carnaval van gekostumeerde muziekgroepen genaamd chirigotas, die zeer satirische en oneerbiedige liederen componeren en uitvoeren gericht op de machthebbers. Deze wedstrijden worden begeleid door een parade met een enorme boquerón, die naar het strand van Malagueta wordt gedragen en verbrand. Dit is een ceremonie die rechtstreeks afstamt van zeer oude heidense rituelen.
 
Carnaval vindt dit jaar plaats in Malaga vanaf 23 februari. De optredens van de chirigotas die strijden om het beste lied zijn al in volle gang en de grote finale vindt plaats in het Cervantes Theater. Op 24 februari beginnen verschillende evenementen om de carnavalskoningen en -koninginnen te verkiezen, en zelfs dragqueens, en de volgende week zal de oude stad gevuld zijn met bands van chirigotas die optreden op straat, gemaskerde mensen die zich verplaatsen en feestvieren, en eindigt het het volgende weekend met verdere processies, zangwedstrijden, gemaskerde deelnemers in de hele stad, en de processie naar de Malagueta om de Boquerón te begraven. Tenzij je zeer vloeiend bent in het Spaans, zal veel van de satire en humor van de liedjes je ontgaan, maar de kostuums en de energie op straat zijn nog steeds de moeite waard om te ervaren, evenals de verschillende processies. Er vinden voortdurend evenementen plaats rond de Plaza de la Constitución en op andere kleinere pleinen in de oude stad.

Weinig plaatsen in Europa, Azië of Noord-Amerika hebben iets dergelijks, omdat het direct verbonden is met de katholieke praktijk van de vastentijd. Het is ook helemaal niet vergelijkbaar met Rio de Janeiro, al wil dat niet zeggen dat de processies niet indrukwekkend zijn en de kostuums oogverblindend. Dit is een heel Andalusische soort Carnaval, uniek in dit deel van de wereld, helemaal tot aan de reusachtige Boquerón!